HISTORIA

Dokładny czas założenia wsi nie jest określony. Miejscowość została rozbudowana ok. XV wieku z osady hutników i węglarzy. Nazwa wsi prawdopodobne pochodzi od polskiego słowa „grabow” – „wieś grabów„, wiele okolicznych nazw wsi pochodzi właśnie od nazw drzew (m.in. Bukowinka, Dąbrowa). W 1875 r. powstała droga kolejowa na trasie Oleśnica – Gnieznoprzebiegająca przez Grabowno Wlk., a 35 lat później odgałęzienie linii kolejowej do Międzyborza.

W 1945 r. mieszkało tu ok. 120 Niemców i ok. 510 Polaków. Po zakończeniu II wojny światowej początkowo zwierzchnictwo nad miejscowością miała radziecka Komenda Wojenna, która stacjonowała na tym terenie od końca stycznia do połowy kwietnia 1945 r. Przełom kwietnia i maja był początkiem zwierzchnictwa administracji polskiej. Pierwszym sołtysem wsi został Tadeusz Kozioł.

W okresie powojennym ponownie uruchomiono szkołę w pałacu majątku ziemskiego, ponieważ poprzedni budynek szkolny został zniszczony podczas wojny. W tym czasie we wsi znajdowało się około 50 gospodarstw rolnych, robotnicy podjęli pracę na stacji PKP (która zatrudniała wówczas ok. 60 osób) i w pobliskich zakładach. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wrocławskiego.

WŁAŚCICIELE

W 1423r. Grabowno należało do Franza von Grabow. Późniejszym włacicielem był George Tschambor w 1504. W latach 1572-1582 majątek w miejscowości należał do Henryka Dzialoscha, a następnie jego synów Baltazara 1585r. i Joachima 1590r. Kolejnym znanym właścicielem Grabowna Wielkiego był Hans von Strachwitz 1601r. Jego płyta nagrobna znajduje się obecnie w miejscowym kościele. Kolejnym był Daniel von Pfintzig, żonaty z Małgorzatą von Holtzer. W 1641r. miejscowe dobra należały do spokrewnionego z nim Georga Sigmunda von Pfintziga. Niedługo później wioska przeszła na własność rodziny von Prittwitz. W 1659r. wzmiankowany był Balthasar von Prittwitz z Grabowna Wielkiego. Z miejscowości pochodziła też Anna Sabina von Prittwitz (zm.1676r.), pierwsza żona Sigmunda von Nimptsch (ur.1647r., zm.1692r.) z Grodziszcza. W 1717 wzmiankowana jest rodzina von Gladitz. XVIII w. majątek w Grabownie Wielkim wszedł w skład dóbr należących do książąt oleśnickich. Ówcześnie panującym był Herzog Karl-Friedrich II. Von Oels 1743r. Prawdopodobnie to za ich rządów w miejscowości wzniesiono barokowy dwór. Lecz w 1745 jest też wspomniana rodzina von Hoitzendorf , a w latach 1743-1820 rodzina von Tschierschky, co jest trochę sprzeczne z panowaniem książąt Oleśnickich. W drugiej połowie XVIII w. Grabowno Wielkie posiadał Ernst Sigmund von Tschirsky (w 1769r. ufundował chrzcielnicę w kościele, wzmiankowano go również w 1785r.). Kolejnym znanym właścicielem dóbr był Wilhelm Gocht, wspomniany w 1845 roku. Następnie majątek ponownie znalazł się w rękach książąt z Oleśnicy. W 1884r. po śmierci księcia Wilhelma, ostatniego z Welfów oleśnickich, majątek Grabowno Wielkie (1659ha) znalazł się wśród dóbr (Fürstenthum Oels) które odziedziczył król saski Albert I (ur.1828r., zm.1902r.). Zarówno on jak i jego następcy z dynastii Wettinów oddawali posiadłość w dzierżawę. Kolejnymi dzierżawcami byli: Albert Retter (1886r.), Robert Kayser (1894r., 1909r.), Arthur Stephan (1912, 1921r.). Ostatni z dzierżawców, Arthur Stephan, przed 1930r. wykupił część dóbr należących do książąt saskich. W 1937r. majątek księcia Fryderyka Chrystiana (ur.1893r., zm.1968r.) liczył 1539ha, a Arthura Stephana 573ha. Arthur Stephan był również ostatnim prywatnym właścicielem dworu w Grabownie Wielkim. Po zakończeniu drugiej wojny światowej majątki w miejscowości zostały znacjonalizowane. W czasach Polski Ludowej w dworze urządzono szkołę. W budynku nie przeprowadzano bieżących remontów i w 1979r. został on opuszczony. W następnych latach szybko postępowała degradacja dworu. Nic nie zmieniło wpisanie budynku do rejestru zabytków w 1990r. (nr rej.: 627/W). W 1995r. zawaliła się część zewnętrznych murów. W tej sytuacji postanowiono zabytek rozebrać. Dwór w Grabownie Wielkim został wysadzony w powietrze w 1996r. Decyzją konserwatora zabytków pozostawiono fundamenty i piwnice. W pobliżu resztek dworu zachował się zaniedbany park krajobrazowy i ruiny folwarcznych zabudowań.